Alle mensen verlangen van nature naar kennis – Aristoteles
Ieder mens komt op deze aardbol om een levensopdracht uit te voeren. Ons potentieel ontwikkelen: dat is onze diepste wens. Daar geloof ik heilig in. Ik ben daarin niet uniek: ook Aristoteles had daar, zo’n 2000 jaar geleden, al zo zijn ideeën over. Maar wat is dat eigenlijk, potentieel? En waar kun je dat vinden? En hoe ontwikkel je dat?
Je potentieel ontwikkelen
“Trouw aan jezelf blijven is volgens Aristoteles gelijk aan je potentie (in de zin van mogelijkheden) realiseren. Het werkwoord (zich) realiseren heeft twee betekenissen – je bewust worden van iets, of iets tot werkelijkheid maken – en in de leer van Aristoteles zijn beide relevant.”
In deze korte alinea zit ook al het antwoord besloten op de vraag waarom er zoveel mensen ongelukkig rond lopen. Burn-out en depressiviteit zijn een volksziekte aan het worden. Slechts een minderheid van de werkende mensen voelt zich ook daadwerkelijk gemotiveerd en geïnspireerd door zijn of haar baan. Dat lijkt me een indicatie dat heel veel mensen niet zo bezig zijn met het realiseren van hun potentieel. En wanneer we niet bezig zijn met datgene waar we voor gemaakt zijn, dan worden we ook niet gelukkig.
De ladder tegen de verkeerde muur
Heb jij wel eens het gevoel dat jouw potentieel er niet echt uit komt? Dat je meer in je mars hebt? Ik vroeg me dat jaren geleden af en ben op zoek gegaan. Die zoektocht kan op veel verschillende manieren verlopen.
Op televisie zie je heel wat programma’s voorbij komen met mensen die een heel nieuwe carrière starten. Een B&B in Italië, een kasteel in Frankrijk, een bedrijf in een verlaten dorp in Spanje: het gaat allemaal over mensen die een nieuw leven(sdoel) zoeken. We kijken er graag naar omdat we er misschien zelf ook van dromen iets heel anders te gaan doen, ons hart te volgen.
Dat is ook gelijk de reden dat de laatste jaren veel mensen ‘voor zichzelf’ zijn begonnen: om dat te doen wat je eigenlijk het liefste doet. Dat valt niet altijd mee. Want je hebt ook de juiste omstandigheden nodig om jouw potentie tot ontwikkeling te laten komen.
Hoe kun je er nu voor zorgen dat jijzelf en jouw directe omgeving wel hun potentieel ontwikkelen? Het is het meest waardevolle dat je een ander mens kunt bieden: die persoon helpen vast te stellen waar hij of zij het beste tot z’n recht komt en dan ook de juiste omstandigheden creëren om die ontwikkeling te laten plaatsvinden.
Hoe zou de wereld eruit zien als we ons wereldwijd inzetten voor de volledige verwezenlijking van de menselijke potentie? Het zou zomaar de oplossing kunnen betekenen van de problemen waarvoor de mensheid zich vandaag de dag gesteld ziet.
Wat is er nodig?
“De vier elementen die vereist zijn bij die realisatie: potentialiteit, opleiding, doelgerichtheid en redeneren. Je hebt dit ook nodig als je een goed en gelukkig mens wilt zijn. Wanneer je als mens tot volledige ontplooiing wil komen, dan moeten je talenten en de activiteiten die je gelukkig maken worden opgespoord en door middel van specialistische oefening tot vervulling worden gebracht.”
Alleen potentieel is dus niet genoeg, er is meer nodig om tot volle wasdom te komen. Om moeiteloos te kunnen leven, moet je eerst veel moeite doen.
“Geluk wordt niet bereikt door jezelf te amuseren, maar door trouw een waardevol doel na te streven. Bij afwezigheid van potentie is succes uitgesloten, hoeveel oefening, doelgerichtheid (intentie) en denkkracht ook wordt ingezet.”
Dat maakt direct een einde aan het geloof dat alles maakbaar is; dat je kunt zijn wat je wilt als je maar je best doet. Ik vind dat wel een troostrijke gedachte. Wanneer iets niet lukt dan heb je óf meer oefening nodig, óf het is niet de juiste weg. Meer is er eigenlijk niet. Je kunt dan zelf besluiten hoe lang je blijft proberen.
Wat wil je dat er op je grafsteen staat?
“Vrijwel ieder mens hunkert ernaar iets van zijn leven te maken. Geluk in aristotelische zin wil zeggen dat je beslist wat je wilt doen en waarom. Om vervolgens een plan uit te voeren ter verwezenlijking daarvan.”
Het klinkt vrij eenvoudig op deze manier. Waarom lukt het dan zo weinig mensen? Omdat we geregeerd worden door gedachten en overtuigingen over wie of wat we zouden moeten zijn (boodschappen die al uit onze kindertijd zijn meegekomen) en de verplichtingen die we (denken te) hebben. Maar vooral zijn we dat contact met onszelf kwijt geraakt.
“Volgens Aristoteles wijzen de bezigheden die we met plezier doen ons de weg naar de doelen waar we ons op moeten richten. Het was hem opgevallen dat mensen die genot uit hun werk halen daar bijna altijd het beste in zijn. Het is de kunst om iets te vinden dat je graag doet en waar je talent voor hebt en dan daarmee door te zetten.”
Ziel en zaligheid
Nou heeft Aristoteles het de hele tijd over werk, waarin je alles kwijt kunt. Dat is in deze tijd misschien een utopische gedachte. Het kan natuurlijk heel goed mogelijk zijn dat je je werk doet omdat er nou eenmaal rook uit de schoorsteen moet komen. Maar dat je daarnaast een bezigheid hebt waarin je je ziel en zaligheid kunt leggen.
Je gevoel bij dat wat je doet, je interesse en je enthousiasme, kan je de richting geven waar je zou kunnen gaan zoeken. En tegenzin een indicatie over wat je beter kunt (gaan) vermijden. Als je zelf nog niet weet waar je moet gaan zoeken, kan het heel zinvol zijn om een ander op dat pad te helpen. Navelstaren, in een grot gaan zitten in meditatieve contemplatie: waarschijnlijk levert je dat niks op. Een bijdrage leveren aan het succes en de groei van anderen, daarmee help je niet alleen die ander maar ook jezelf verder.
(Bron: Edith Hall, Wat zou Artistoteles doen, Uitgeverij Ten Have 2018 )
Geef een reactie